Met het bord Crappahoek, wordt het slavernijverleden zichtbaar

Sassenheim • Het verhaal van de rijke familie Charbon leek lange tijd compleet, tot dat Ellen-Rose Kambel in 2013 besloot haar naam te googelen. Vier jaar later is er een nieuw hoofdstuk aan het boek toegevoegd: het verhaal van de slavernij.

De naam Charbon is bij veel inwoners van Sassenheim bekend. Zo is er een straat naar de schatrijke familie genoemd. De Charbons uit Amsterdam hadden in Sassenheim van 1791 tot 1917 hun buitenhuis, Huize Rusthoff. Het gigantische huis stond ooit op de plek van de huidige entree van Park Rusthoff. Het was onderdeel van een landgoed dat bestond uit landerijen die zich uitstrekten tot bijna aan de Kagerplassen. Aan de voorkant van het huis bevond zich op hun landgoed de 'Overplaats', een vijver die nu aan de Charbonlaan is gelegen en zich uitstrekt tot het Gemeentekantoor aan de Wilhelminalaan. Dat de familie Charbon dit kon betalen, kwam door hun handelshuis. Ze deden zaken in assurantiën, hadden een rederij en later meerdere koffieplantages in Suriname en in Berbice, het huidige Guyana. Dat laatste bracht ze een groot deel van hun welvaart.

Dat de firma van de familie plantages in bezit had, was lange tijd onbekend, totdat Ellen-Rose Kambel het verhaal op het spoor kwam. "Vier jaar geleden was het 150 jaar geleden dat de slavernij is afgeschaft. Het wekte mijn nieuwsgierigheid: waar zou ik vandaan komen? Wat is mijn verhaal? Daarvoor had ik me er nooit zo in verdiept, maar al snel bleek uit de zoekmachine dat mijn familie als slaaf werkte op de plantage van de firma Charbon. Toen is mijn zoektocht gestart."

Kambel benaderde de Stichting Oud Sassenheim, waar al snel bleek dat er niets bekend was over het verleden in de slavenhandel van de firma Charbon. De stichting bracht Kambel in contact met Frans en Jaap Charbon, een nazaten van de familie, en na een jaar lang gesprekken gevoerd te hebben, gaven ze samen gaven eind november een presentatie bij de SOS over hun gedeelde verleden. Daar liet Kambel weten een naambord te hebben voor de Stichting Beheer Park Rusthoff (SBPR).

Ogen niet sluiten

Een aantal weken later is het zover. In het theehuis in Park Rusthoff overhandigt Kambel het bord met 'Crappahoek' aan Paul ten Velde, vice-voorzitter van de SBPR. Het is de naam van de plantage in Suriname waar Mimi, Kambels overgrootmoeder, in 1860 werd geboren en als slaaf werkte. De firma Charbon kocht de plantage in 1825.

Ruim honderd jaar later staat Mimi's achterkleindochter in Park Rusthoff, dat ook tot het landgoed van de familie Charbon behoorde. Ten Velde: "We worden liever niet herinnerd aan de rol van Nederlandse handelaren in de slavernij. Maar je mag er je ogen niet voor sluiten. Tijdens de presentatie bij de SOS realiseerden velen van ons zich dat we niet de hele geschiedenis van dit park kende." Het is voor Kambel dé reden om er aandacht voor te vragen. "De geschiedschrijving is bijna altijd vanuit perspectief van de eigenaren. De kant van het verhaal van de slaven hoor je nog steeds nauwelijks. Er is een gebrek aan kennis op dat gebied. Er wordt gezegd dat je het in die tijd moet zien. Maar voor wie? De slaven hadden geen enkele vrijheid, waren iemands bezit. Ze mochten geen schoenen dragen, kregen niet betaald voor hun werk en er werden gruwelijke straffen uitgedeeld. Dat is ook een deel van het verhaal."

Het bord Crappahoek krijgt een plek in Park Rusthoff. Kambel hoopt dat mensen er vragen over stellen. "Als ze zich afvragen wat het betekent, dan kan ook die kant van het verhaal verteld worden. Ook richting kinderen, zodat zij ook deze geschiedenis meekrijgen." Het verhaal van de zoektocht wordt in ieder geval al vastgelegd: in februari gaat de documentaire in Den Haag in première. Op een later moment is die ook te zien bij Omroep West.

Aandeel in geschiedenis

Naast het bord in het Sassenheimse park, komt er ook een op de plek van de voormalige plantage in Suriname. Het is tegelijkertijd een eerbetoon aan de familie Kambel en alle andere slaven die op de plantages moesten werken. Op de vraag wat haar overgrootmoeder er van zou vinden, moet Kambel even nadenken. "Ik denk wel dat ze het bijzonder zou vinden. Als ze nu nog ergens zou meekijken, zou ze zien dat ze niet voor niets zo hard heeft gewerkt. En ze zou zien dat er in Sassenheim nu ook erkenning is voor haar aandeel in de geschiedenis van de firma Charbon en Huize Rusthoff."