GOM-Rapport komt met aanbevelingen

Teylingen • Het vervolgonderzoek naar de werking van de Greenport Ontwikkelingsmaatschappij (GOM) en de Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport Duin- en Bollenstreek (ISG) is afgerond. Het komt met een aantal conclusies en aanbevelingen. De raadscommissie Ruimte gaat het rapport op 7 september bespreken.

door Nico Kuyt

De GOM voert namens de gemeenten twee hoofddoelen uit, het in stand houden van 2.625 ha eerste klas bollengrond en het opruimen van verrommeling. De GOM is de laatste tijd onder kritiek gekomen. In Teylingen is in 2019 een onderzoek gedaan naar de GOM. Dat richtte zich hoe de gemeenteraad beter grip kon krijgen. De raad wenste vervolgens een breed beeld te krijgen van de effecten van het ISG-beleid en de uitvoering daarvan door de GOM. Een bureau heeft een onafhankelijk onderzoek uitgevoerd. 

Conclusies

De ISG heeft er voor gezorgd dat het 2.625 ha aan 1ste klas bollenareaal in de Duin- en Bollenstreek is behouden, mede door de bollengrond-compensatie en het opruimen van verrommeling, zo is de eerste conclusie. Maar het samenspel tussen enerzijds het slopen van oude opstallen, de productie van nieuwe 1ste klas bollengrond en aan de andere kant na een vergoeding mogen bouwen van GOM-woningen, maakt het tot een complex geheel. Het bouwen van GOM-woningen op de plek van gesloopte opstallen, zal het open karakter weer teniet gaan. Het is ook voor de samenleving moeilijk te doorgronden, vooral daar waar zich lokale belangentegenstellingen voordoen. Ook heeft de laatste twee jaar de GOM meer moeite om de doelen te realiseren en wijst onder andere naar de tragere besluitvorming door gemeenten, een tegendraads werkende instrumentarium en het afwegen van lokale belangen tegenover de regionale doelen.

Bijeffecten

Onvoldoende slagvaardig worden negatieve bijeffecten opgepakt, is ook een conclusie. Deze worden vooral vermeden en/of bestreden, in plaats van te zoeken naar oplossingen. Er is een prijsopdrijvend effect, een verstoring van de markt van vraag en aanbod van agrarische bedrijven. Bij het omzetten naar woningen neemt de waarde toe. Voor startende of uitbreidende agrariërs is dit een nadeel. Het slopen van opstallen kan ook versnippering in de hand werken.

En door de bouw van GOM-woningen verdwijnt er soms Teylings bollengrond, dat elders in de Bollenstreek compensatie krijgt.

Ander gebruik

Dan zijn er nog de inwoners die de bollengrond gebruiken voor een paardenwei, moestuin of wat anders. Strikt genomen is er sprake van onrechtmatig gebruik van bollengrond. Daarvoor zou een compensatie moeten worden betaald, zodat elders de hoeveelheid onttrokken bollengrond weer geproduceerd kan worden. De gebruikers zijn echter niet in alle gevallen in staat deze te betalen. Soms is zo’n perceel ook te klein voor rendabele bewerking voor bollen.

Aanbevelingen

Het rapport geeft Teylingen een aantal aanbevelingen. Een van de belangrijkste is om de ISG te actualiseren. Zo blijkt schaalvergroting zeer moeizaam van de grond te komen en staat ook duurzaamheid steeds hoger op de agenda. Stem regionaal af over een evenwichtig aandeel in de lusten en lasten voor de afzonderlijke GOM-gemeenten. Breng een heldere samenhang aan in de opgaven. Zo is bijvoorbeeld het behouden van 2.625 ha 1ste klas bollengrond geen doel op zichzelf. Het gaat om het versterken van een vitale bolleneconomie, economisch rendabele kavels en een goede mix van startende, groeiende en stoppende ondernemers. De GOM-woningen kunnen mogelijk ook een bijdrage leveren aan de woningopgave van de gemeente door bepaalde eisen aan te stellen, bijvoorbeeld voor een bepaalde doelgroep. Draag zorg voor een goede informatie voor alle partijen, mogelijk een overzichtelijk online platform. Pak de negatieve bijeffecten op. Verder geeft het rapport nog diverse aanbevelingen in de verhouding tussen GOM, B&W, raad, gemeenten en overige partijen.