Nee is nee. Vervolgens hoor je hem denken ‘dat kan ik ook’
Algemeen TeylingenColumn • Hij is anderhalf, het zal de pre-peuterpuberteit wel zijn. Die term is vast niet correct, maar u kent het verschijnsel. Het heeft met nee-zeggen te maken. Op wat je doet of van plan bent, zeggen je ouders ‘nee’. Opa’s en oma’s doen het ook, iets terughoudender misschien, maar toch. Nee. Je kunt het lief zeggen, of iets minder lief, streng of minder streng, maar nee is nee. Vervolgens hoor je hem denken ‘dat kan ik ook’. En hij doet het eveneens: nee-zeggen. Deze doet het met een licht Zeeuws-Vlaams accent – merkwaardig, want z’n vader is daar wel geboren maar van Drentsen bloede. Nieje zegt hij. Heel duidelijk. Hij gebruikt z’n armpjes om dat nee kracht bij te zetten, geen fruit, geen pap, geen aardappels, geen zakdoek. Nieje! Soms moet je dat verzet breken, want er moet toch echt gegeten/geslapen/verschoond worden. Soms kost het je moeite je eigen nee gestand te doen – maar ook dat moet. Er is namelijk in het echt leven vaak genoeg nee te koop. Al leek het er voor veel mensen niet op, jarenlang: alles wat we maar wilden, konden we. Meer, groter, verder, hoger? Ja hoor. Niet omdat het per se nodig was, maar gewoon omdat het kon. En we gaven het een mooie naam. Vrijheid, noemden we het. De mogelijkheid om te doen waar je maar zin in hebt, en wie houdt me tegen? Individualisme is ook een mooi label voor de mens die geen tegenspraak duldt. Mondigheid deed het ook goed: wie ben jij, vader of moeder, simpel agentje/schoolmeester/boa/winkelbediende, dat je mij tegenhoudt? Er leek geen nee te koop. Sterker nog: voor hele generaties bestond dat woordje ‘nee’ helemaal niet, het kwam gewoon niet voor in de vocabulaire van veel ouders. Het individu in z’n meest extreme verschijningsvorm duldt nou eenmaal geen grenzen. Maar ze zijn er natuurlijk wel. Wat wij onder vrijheid verstaan heeft een hoge prijs. Het heeft ons afhankelijk gemaakt, van geld en groei en genot. Het heeft ons beroofd van idealen. Het heeft de saamhorigheid onder druk gezet en de solidariteit onderuitgehaald. IK! En jij? Je ziet maar. We hebben volop nee leren zeggen tegen de ander. Nu moeten we nee leren zeggen tegen onszelf. En daar moet je vroeg mee beginnen…
egbertvanderweide