‘Het wordt tijd dat bestuurders ontdekken dat zoiets geen sprookje is’

column • We wonen in een land dat zo plat is dat we er trots op zijn. Geen hoge bergen, geen duizelingwekkende afgronden. Er zijn geen kloven, alleen amper merkbare vlaktes die we valleien noemen maar die links en rechts vloeiend overlopen in lage heuvels. Die noemen we dan maar bergen – bij gebrek aan echte. Je moet toch wat. Er zijn amper verschillen. Overal ligt het land laag onder hoge luchten, en dat heeft eeuwenlang nivellerend gewerkt. Er is onder ons geen plek voor grote paleizen met de allure van Versailles, de adel steekt pover af bij hun Europese equivalent. En omgekeerd waren er ook nooit grote sloppenwijken. Wel armoe, en schrijnend ook. En natuurlijk waren er standsverschillen, en Achmed-met-dezelfde-cito-uitslag als Diederick-Wouter krijgt opvallend vaak een ander advies voor de middelbare school. Maar vergeleken met veel omringende landen viel het allemaal erg mee. 

De laatste tijd lijkt het alsof de kloven dieper worden: tussen wie heeft en wie niets heeft. Tussen wie stoken kan en wie liever van de cv-knop afblijft. Tussen wie meetelt en wie het gevoel heeft dat-ie er niet toe doet. En vooral dat laatste onderscheid begint ons op te breken. Niet gekend, niet gehoord en niet gezien worden overkomt een steeds groter deel van de bevolking. Schaalvergroting op bestuurlijk niveau, globalisering en digitalisering geven steeds meer mensen het nakijken: ze kunnen niet meekomen, hebben geen netwerk en verliezen de grip op de wereld om hen heen. Het is een sterk onderschat fenomeen. Te lang hebben bestuurders, beleidmakers en planologen hun werk gedaan zonder zich af te vragen wat de gevolgen waren voor Jan-met-de-pet. Projectontwikkelaars hoeven doorgaans niet te wachten op een huurhuis. De snelwegen die ze ontwikkelen lopen niet langs de dure wijken waar zij wonen. We moeten het normaal vinden dat in een land waar amper ruimte is er toch nog bouwkavels van 1000 m2 worden verkocht waar dan zegge en schrijve één huis op komt te staan. Of dat er woningnood heerst en tegelijk overal grote vakantieparken uit de grond worden gestampt met villa’s van vier ton. 

Eerder schreef ik hier dat sprookje van die oude weduwe in een totaal leeggelopen dorp. Het wordt tijd dat bestuurders ontdekken dat zoiets geen sprookje is, maar voor miljoenen mensen een nachtmerrie. Zij ervaren een kloof. Laten we zoeken naar bruggenbouwers.

egbertvanderweide