Rob Pex. | Foto: Piet de Boer.
Rob Pex. | Foto: Piet de Boer. Foto: piet de boer

Geschiedenis van het Oude Koningshuys

Human Interest

Teylingen ♦ Reeds in de Bronstijd was de locatie van het statige Oude Koningshuys in Sassenheim bewoond. Het gebruik van deze woonplek is daarmee veel ouder dan gedacht. De naam Koningshuys verwijst naar Koning Stadhouder Willem III, een van de eigenaren van het huis. De naam is volgens auteur Rob J. Pex niet meer dan ''een standaard reclame slogan'' uit de 18e eeuw. Het huis is uniek omdat het nog een van de weinige buitenplaatsen in de streek is.

Door Piet de Boer

De auteur Rob Pex studeerde korte tijd geschiedenis aan de universiteit van Leiden. Hij publiceerde als vrijetijdswetenschapper boeken over landhuizen in Lisse maar ook over zwervers en landlopers. Wat was de grootste ontdekking? De plek van het 'Huys' is veel eerder bewoond geweest dan gedacht. Van af de bronstijd (2000-800 voor Christus). Er zijn kloostermoppen uit de dertiende eeuw aangetroffen in de kelder. Archeologisch onderzoek heeft ook middeleeuws aardewerk boven de grond gebracht. Maar vooral de 'voetsporen van de bewoners' zijn interessant. Wie leefden en werkten er in het huis? Welke betekenis had deze woning onder de naam Huys ter Nieuwburg (1677), Sassigt (1727), het Prinsessenhuys (1747) en het Oude Koningshuys (vanaf 1760) in de geschiedenis van Sassenheim.

Schoothondje Sasje

Rob is niet alleen geïnteresseerd in de historie van hout, glazen en stenen maar ook in het leven van de bewoners en de gebeurtenissen in de omgeving van het huis. Hij haalt een paar voorbeelden aan. Schelto Willem baron van Bronckhorst was zo'n bijzondere bewoner in de eerste helft van de achttiende eeuw. Voor Rob is de baron vooral belangrijk omdat na zijn overlijden in 1747 voor het eerst een boedelinventaris werd gemaakt. De inboedel werd kamer voor kamer beschreven. Daarin noemde men niet alleen de functie van de kamer, maar ook de meubels, schilderijen, serviesgoed, kandelaars van de baron. Hiermee kon Rob voor het eerst een 'historische wandeling' door het 'Huys' maken en een beeld vormen over het leven daar. Maar ook persoonlijke verhalen zijn teruggevonden. Zoals de liefde van de bewoners voor hun huisdier. ''Sasje heette ze,'' zegt Rob. Het is de naam van het 'getrouwe' schoothondje van J.J. Bosé en en zijn vrouw. Op een koperen plaatje stonden naam, geboortejaar en sterfdatum (1795). Archeologen troffen het aan bij de botresten van het diertje, dat vlak bij het Oude Koningshuys begraven was.

Nat pak

Nog persoonlijker en beeldender zijn de beschrijving van het leven in de 19e eeuw. Maurits van Lennep schrijft in zijn memoires over zijn verblijf op het Oude Koningshuys (1849) bij de familie Willet. Zijn vriend Bram Willet jr. ,die zijn vader weinig flatteus aanduidt met 'zuurmuil' , heeft een bootje bij het Oude Koningshuys. Ze roeien naar het Kaagermeer. ''De slooten of tochten die daarop uitliepen waren niet breed en hier en daar lag er een plank over.'' Bukken dus. Maurits is eigenwijs en probeert over de plank te springen en weer in de boot te landen. Maar eindigde in het diepe water. ''Ik werkte mij echter door de modder heen op het drooge en liep toen doornat door de weilanden heen op een draf naar huis (d.i. Het Oude Koningshuys), waar ik nauwelijks durfde binnengaan uit vrees van den looper op de trap te bevuilen''. Rob moet hard lachen. Je ziet het gebeuren. Die sukkel. 

Het typeert het leven in die tijd. Ook geeft het een beeld van het landschap met veel sloten. Maar ook omgang tussen de bewoners met de vrees de loper te bevuilen. Met deze beschrijvingen kun je het leven uit die tijd goed voorstellen, zien en voelen.

Rob Pex

Rob Pex geeft met de Geschiedenis van het Oude Koningshuys te Sassenheim een gedetailleerde beschrijving van een landhuis door de eeuwen heen in ruim 250 pagina's met honderden illustraties. Vrijetijdswetenschapper Rob Pex vertelt in een prettig leesbaar historisch verhaal over stenen, glas, hout en interieurs van het Oude Koningshuys, maar vooral ook over de bewoners en hun leven in Sassenheim.

Voorinschrijving

R. J. Pex, Geschiedenis van het Oude Koningshuys te Sassenheim. Voorinschrijven kan via www.stichtingoudsassenheim.nl.

Prijs tot 1 september voor SOS-donateur € 24,50, niet-SOS-donateur 27 euro.

Vanaf 1 september kost het boek 29,50 euro. Het boek verschijnt in november 2019.

Uit de krant