'Ze vergeten je nooit meer'
n Vluchtelingenwerk helpt bij eerste stappen in nieuwe woonplaats
Teylingen n Op de Nationale Vrijwilligersdag zijn ook de vrijwilligers van Vluchtelingenwerk Teylingen extra bedankt voor hun inspanningen. Maarten van Aken is een van de drie vrijwilligers die voor zijn inspanningen van de afgelopen vijf jaar in het zonnetje werd gezet. 'Maar we gaan gewoon door hoor, ik moet er niet aan denken om te stoppen," zegt hij lachend. Aan de andere kant is het voor teamleider Mieke Bruines wel bijna zover. Na meer dan 25 jaar met vluchtelingen werkzaam te zijn geweest, gaat ze begin 2021 met pensioen. Rosa Brink volgt haar op.
De tassen vol eten als bedankje. Een man die op zoek is naar een nieuwe vrouw. Het gezin waarin de vader een baan heeft en de kinderen het zo goed doen op school. "Boeken kunnen we erover vol schrijven." Een glimlach verschijnt op het gezicht van Mieke Bruines. "Als ik zo aan het praten ben, komt er weer van alles boven. Je maakt wel heel veel mee, vaak dichtbij in mensenlevens."
Het waren 25 intensieve jaren -onderbroken door twee jaar ziekte. Mieke begon zelf als vrijwilliger in Zoeterwoude, en via onder andere Leiderdorp, Gouda en Oegstgeest ging ze in 2013 als teamleider aan de slag in Teylingen. Het kantoor van Vluchtelingenwerk zit in 't Onderdak in Sassenheim. Daar zijn de spreekuren voor de statushouders, waar ze hun vragen kunnen stellen. Zij hebben een tijdelijke verblijfsvergunning van vijf jaar gekregen om in Nederland te blijven. Iedere gemeente is verplicht een door het Rijk vastgesteld aantal mensen op te vangen. Vanuit Vluchtelingenwerk volgt dan begeleiding, waarbij het van belang is genoeg vrijwilligers te hebben.
In 2015 kreeg Nederland te maken met een grote groep vluchtelingen, vooral uit Syrië. Ook in Teylingen staan dan in sporthallen veldbedden klaar, omdat de asielzoekerscentra (AZC's) overvol zitten. Op het journaal is het beeld te zien van het levenloze lichaam van een klein jongetje dat aanspoelt op het strand van het Turkse Bodrum. Met dat beeld in het achterhoofd, en de aanhoudende stroom berichten over de nieuwe vluchtelingen, bellen veel mensen Mieke Bruines. Ze heeft dan net een oproep in de plaatselijke kranten gezet, met de vraag voor nieuwe vrijwilligers. Voor Maarten van Aken kwam het bericht op het goede moment. "Ik werkte in het onderwijs en was net met pensioen. Na mijn verhuizing naar Teylingen wilde ik iets totaal anders doen. Ik las over het schreeuwende tekort aan vrijwilligers en heb mij aangemeld. En ik heb nog geen moment spijt gehad!".
Drie jaar begeleiden
Op dit moment zijn veertien vrijwilligers actief. Dat zijn zowel tolken als maatschappelijk begeleiders, zoals de vrijwilligers ook wel worden genoemd. Ze draaien spreekuren, momenteel op afspraak vanwege de coronamaatregelen. Daarnaast krijgen ze statushouder of een heel gezin toegewezen om te begeleiden. Maarten: "Zodra er een huis is toegewezen, komen wij in beeld om ze te begeleiden naar het huis. Dan gaan we kijken, en helpen bij het contract tekenen. Na veertien dagen moeten ze vanuit het AZC naar hun nieuwe woning. Dat is inderdaad een korte tijd om te klussen, maar we helpen niet met opknappen. We zijn er echt voor zakelijke dingen: contacten met de gemeente, de woningbouwvereniging, de belastingdienst en zorgverzekeraars. We krijgen een standaard lijst mee om alle zaken af te vinken. Bij het begeleiden van een gezin komt er nog meer bij kijken. Dan gaat het ook over school, huisarts en tandarts. Dat regelen we allemaal. Dat is gewoon heel erg leuk."
Het is de bedoeling dat een maatschappelijk begeleider twee jaar intensief begeleidt, en daarna nog een jaar beschikbaar is voor vragen tijdens het spreekuur. Maarten: "Statushouders spreken natuurlijk nog geen Nederlands, en vaak gebrekkig Engels. Met behulp van een tolk komen we in de eerste periode heel ver. Als ze hier net zijn, regel ik de formulieren. Dan leggen we ze samen met een tolk uit waar ze voor tekenen. Na verloop van tijd nemen ze de brief mee, en ga je met ze zitten en zelf lezen. Dan begint het begeleiden. Mieke: "Tegelijkertijd zijn mensen ook aan het inburgeren in die drie jaar. In het ideale scenario spreken ze dan dus Nederlands. Dan wordt verwacht dat mensen hun hele leven kunnen regelen. Het is uiteindelijk de bedoeling dat we ze coachen naar zelfstandigheid. Bij de een lukt dat wel, maar bij de ander ben je na die drie jaar eigenlijk nog niet klaar. En dan moeten wij ze na drie jaar toch loslaten. Dat ze niet hun hele leven bij Vluchtelingenwerk kunnen komen, is vooral een financiële kwestie. Het is echt de bedoeling dat ze zichzelf na drie jaar redden."
Uit de uitkering
Er zijn genoeg voorbeelden waarbij dat lukt, maar niet altijd gaat het goed, vertelt Maarten. "Mijn eerste gezin uit Syrië is wat dat betreft echt een voorbeeldgezin. Ze wilden alles heel graag leren, waren beleefd en dankbaar. Het gezin is inmiddels uit de uitkering, want vader heeft een vaste baan. En de kinderen doen het goed op school. De dochter van achttien spreekt heel goed Nederlands. Het is fijn als dat je eerste gezin is hoor. Aan de andere kant help ik nu een jongen, waarbij de drie jaar er bijna opzit. Maar hij kan het gewoon niet alleen. Door het cultuurverschil begrijpt hij het niet. We zijn nu aan het kijken wat er verder nog voor begeleiding mogelijk is."
Grenzen aangeven
Naast het voorbeeldgezin, heeft Maarten ook gezinnen meegemaakt waarin het niet goed ging. Verslavingen, echtscheidingen; het komt allemaal voor. "Soms is er ook geen klik met een gezin, dan kun je dat aangeven bij de teamleider. Gelukkig is de begeleiding erg goed - en de club vrijwilligers erg gezellig- en krijg je dan ook tips. Of iemand anders neemt het over. Je krijgt daarnaast ook te maken met mensen die minder tevreden zijn. Ze vinden het huis te klein, of dat ze te weinig geld krijgen. Dan moet je duidelijk zijn: dit is het, hier moet je het mee doen." De vrijwilligers krijgen uitdrukkelijk mee om hun eigen grenzen goed te bewaken. Rosa: "Onze taak is ook dat vrijwilligers niet overvraagd worden. Er zijn gezinnen met veel problemen, ook waar ze niets aan kunnen doen. Denk aan ziekenhuisopnames. Soms zijn er statushouders die zich heel afhankelijk opstellen. Vrijwilligers leren dat ze niet altijd op hoeven te nemen. Dat het best kan wachten tot na het weekend."
Daten
Ook Mieke kreeg als teamleider te maken met de leuke en minder leuke kanten. "Een man was nog alleen in Nederland, maar door gezinshereniging zouden zijn vrouw en kinderen binnenkort over komen. Vlak voordat het zover was, kwamen zij om bij een bombardement. Die man was natuurlijk verscheurd door verdriet. Hij kwam wekelijks langs, en je zag dat het met hem -ondanks alles wat hij had meegemaakt- steeds wat beter ging. In dit werk zie je ook hoeveel veerkracht mensen hebben. Op een gegeven moment gaf hij aan wel weer een vrouw te willen. Maar wel het liefst een Nederlandse. Toen zei ik tegen hem: oké, ben je bekend met daten?".
Afscheid op 4 februari
Begin volgend jaar neemt Mieke afscheid. Dan moet ze het werk na al die jaren loslaten. "Het werk heb ik met mijn hart gedaan, het bracht zoveel plezier. Ik ben geen dag met tegenzin naar mijn werk gegaan. Het is een verrijking voor mijn leven geweest. Ik ga het wel missen hoor. Vooral de contacten met statushouders, collega's en vrijwilligers. Maar Rosa neemt het goed over, dat is fijn om te weten."
Op 4 februari is haar laatste werkdag. Mieke: "Ik zou het wel heel leuk vinden -maar het kan eigenlijk niet in coronatijd- om veel statushouders nog eens te zien en echt afscheid van ze te nemen. Er zijn zoveel mensen waar ik met plezier aan terug denk. We hebben veel meegemaakt met elkaar. Ik kom nog wel eens mensen tegen die jaren terug begeleid heb. 'We zullen nooit vergeten wat je voor ons gedaan hebt', zeggen ze dan. Dat was dan al 25 jaar terug. Ze hebben echt zelf hun leven opgebouwd. We kunnen een zetje geven, maar daarna moet jezelf wat van je leven maken. Daarom vind ik dat wel een beetje veel eer hoor."
Nieuwe vrijwilligers gezocht
Komend jaar moeten ruim 50 statushouders huisvesting krijgen en begeleid worden. Dat is een flinke taakstelling ten opzichte van 2020, waarin het om 22 statushouders ging. Daarom zijn nieuwe vrijwilligers hard nodig. Voor meer informatie, neem contact op met Rosa Brink via rbrink@vwzhn.nl of bel 0252-216213.
