Landhuis Kogjespolder 1: de meest afgelegen woning in Teylingen
Teylingen n Landhuis Kogjespolder 1 is de meest afgelegen woning in de gemeente Teylingen. Het dichtstbij gelegen huis staat hemelsbreed krap 500 meter verderop, op Kaageiland. Verder weg van buren kun je in deze gemeente niet wonen.
Door Jan Leune
De afstand is berekend en vastgesteld door de afdeling Databeheer en Kaarten van HLTSamen, de ambtelijke werkorganisatie van Hillegom, Lisse en Teylingen. Het ‘stulpje’ staat op het gelijknamige eiland in de Kagerplassen, voor het grootste deel eigendom van Staatsbosbeheer. Het eiland wordt omringd door de Dieperpoel, Eijmerspoel, Zweiland en Norremeer. Dat zijn ’s zomers druk bevaren plassen. De overige jaargetijden is het er doodstil, gekwaak en getjilp van watervogels buiten beschouwing gelaten. En uiteraard het overvliegende verkeer van en naar Schiphol.
Leven in de natuur
We hadden hier graag de eigenaren van het pand Kogjespolder 1, de familie Fontein - Smit, aan het woord gelaten. Over waarom zij uitgerekend daar is gaan wonen en hoe het is in een natuur- en stiltegebied te leven. Om privacy-redenen wilde ze niet aan dit artikel meewerken.
Mr. Maarten Fontein (69) is een min of meer bekende Nederlander. Hij heeft een rijke sport- en maatschappelijke carrière achter de rug. Als geboren Leidenaar ging naar het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest, studeerde economie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, voetbalde bij HVV, speelde cricket bij HCC, kwam vijf keer uit voor het nationale cricketteam, zwierf als marketingmanager van Unilever uit over de wereld, maakte naam met het in de markt zetten van het ijsmerk Magnum, woonde in Australië, Zweden, Turkije en China. Eenmaal weer terug in ons land werd hij achtereenvolgens directeur bij onder meer Ajax, AZ en ADO Den Haag, had hij functies bij internationale voetbalorganisaties als ECA, UEFA en FIFA. Hij is thans honorair consul van het tropisch (belasting)paradijs Barbados, en houdt zich onder meer bezig met het promoten van de belangen van dit Caribisch eilandstaatje.
Boerderij
Van 1664 tot 2011 stond er een boerderij in de Kogjespolder. Er woonden tussentijds vier verschillende families. De polder dateert overigens al van voor 1633. Het waterschap werd in 1686 samengevoegd met de Tuinderpolder. Pas sinds halverwege de 19e eeuw heet het eiland formeel Tuinder- of Kogjespolder.
De familie Fontein - Smit kocht in 2008 de enige hoeve op het eiland met bijbehorende opstallen en land voor 925.100 euro.
Over de (gedeeltelijke) afbraak van de boerderij, inclusief opstallen en over de bouwvergunning was eind 2008, begin 2009 het nodige te doen in gemeenteraadscommissies van Teylingen. Ook de Monumentencommissie en de Welstandscommissie bemoeiden zich ermee. Het enthousiasme was niet bijster groot, maar ze konden allemaal hun medewerking niet weigeren. Het gemeentestuur gaf achteraf toe dat het te weinig juridische kennis in huis had op het gebied van bestemmingsplannen en onvoldoende capaciteit had voor toezicht en handhaving bij bouwprojecten in natuur- en stiltegebieden. Het was uiteindelijk zelfs wel content met de renovatie/nieuwbouw, omdat de heer Fontein toezegde in overleg met Staatsbosbeheer achterstallig natuur- en landschapsonderhoud te zullen laten plegen. Dat gebeurde ook. Scoutinggroepen waren daarna echter niet meer welkom op het eiland.
'Spuuglelijk'
Over smaak valt niet te twisten, dus ook niet over de architectuur van het hypotheekvrije pand, dat in zijn huidige staat een WOZ-waarde heeft van 1.009.000 euro.
De vroegere ‘boerin’, mevrouw Agnes van Hameren – de Haas (79), vindt het huis “spuuglelijk”. Niet dat zij er ooit geweest is. “Ik ben er wel met familie langs gevaren”. Haar vertrek van het eiland was noodgedwongen, vertelt ze in woonzorglocatie Bernardus in Sassenheim. Vanuit haar kamer daar op de tweede verdieping kijkt ze uit over de kinderboerderij aan de voorkant van het complex. En heeft zo zicht op dieren die ze het grootste deel van haar leven hielp verzorgen.
Agnes was medio 2007 voor revalidatie in de Bernardus opgenomen, nadat eerst haar versleten linker en daarna haar rechter heup in ziekenhuis Alrijne in Leiderdorp waren vervangen door protheses. “Op een middag, op maandag 7 januari 2008 - ik zal het nooit vergeten – wachtte ik hier op mijn man Joop. Hij zou hier om half drie zijn. Joop was een man van de klok, altijd precies op tijd. Ik had hem rond twaalf uur gebeld om het te vragen iets mee te brengen. Hij nam toen niet op. Daarom werd ik al gauw ongerust. Ik probeerde hem opnieuw te bellen. Hij nam weer niet op. Daarom mijn zwager Kees gebeld. Die vond Joop drijvend in het water. Hij bleek een hartstilstand gehad te hebben, waarna hij uit de boot was gevallen”.
Agnes van Hameren is nooit meer teruggekeerd naar het eiland. Ze bleef na haar herstel wonen in de Bernardus, waar ze het met 150 andere bewoners prima naar haar zin heeft, zelfs in deze lockdown-periode. Van een ‘ophokplicht’ is in dit tehuis gelukkig geen sprake. “Onze bewoners kunnen gaan en staan waar ze willen, mits de zich maar aan de coronaregels houden”, vertelt een verzorgster.
Agnes denkt met plezier en dankbaarheid terug aan het boerderijleven op het eiland. Ze komt oorspronkelijk uit Oud Ade, of - om precies te zijn - uit Zevenhuizen, een gehucht bij het Zweiland. Haar vader en moeder hadden daar een boerderij en camping ’t Haasje. En elf kinderen, vijf jongens en zes meiden. Agnes: “Ik ben de enige die nog over is.”
Buitenland
Agnes leerde Joop van Hameren kennen op de camping, de keren dat hij op zondagen daar zijn vader als ijscoman verving. Joop kwam van Nieuwe Wetering, werkte bij de Touwfabriek in Leiderdorp, later bij het Slachthuis in Leiden. Na hun huwelijk in 1966 gingen Agnes en Joop op de boerderij in de Kogjespolder wonen en werken. Ze volgden daar Agnes’ broer Leen op, die op zijn beurt de boerderij en camping van zijn vader in Zevenhuizen overnam, destijds nog gemeente Warmond.
Hein, de broer van Agnes, verhuisde mee naar de Kogjespolder. Hij was op het eiland tevens de molenaar van De Kog, een stenen molen van de Rijnlandse Molenstichting die het water in de polder sinds 1806 op peil houdt. Joop werd al doende veeboer. En helemaal zelfstandig nadat Hein in 1973 op de Ripselaan tussen Rijpwetering en Roelofarendsveen op 39-jarige leeftijd bij een verkeersongeluk om het leven kwam.
Agnes: “Ik werd nooit echt boerin. Kon niet melken en zo. Wilde dat ook niet, nadat ik een schop van een koe had gekregen”. Zij bestierde tijdens het vaarseizoen wel het snoepwinkeltje in de boerderij ten behoeve van de scoutinggroepen als de ‘Jan van Galen’ en ‘Waingunga’ uit Leiden en de ‘Sagara Satrya’s’ uit Oegstgeest die vaak op het landje bij de boerderij kampeerden. En Agnes stond familieleden en bevriende relaties bij die logeerden in de zomers tot vakantieverblijven omgetoverde koeienstal. Die stond dan toch leeg. Zelf is Agnes nooit op vakantie geweest, laat staan dat ze naar het buitenland ging. “Dat kon niet met een boerderij. De koeien moesten dagelijks gemolken worden. Bovendien: we woonden op een eiland – dat is toch buitenland.”
Primitief maar gezellig
Zo leerden onder andere de zusjes Hester, Liesbeth en Cora de Mooij boer en boerin Joop en Agnes van Hameren kennen. Met hun ouders voeren ze in de jaren zestig ettelijke keren op het slepertje De Joke, van scoutinggroep ‘Jan van Galen’, vanuit het centrum van Leiden naar het eiland en kampeerden ze daar. Cora: “Het was er primitief, maar gezellig”. De zussen hebben er ook een droeve herinnering aan. Liesbeth: “In september 2000 had mijn vader een nieuwe boot gekocht. Hij voer vol trots naar de Kogjespolder om hem aan Joop en Agnes te laten zien. Aan wal zakte hij opeens tussen hooiberg en boerderij in elkaar. Hartstilstand. Er is nog een traumahelikopter gekomen, maar die nam hem niet meer mee. Hij is met een praam naar de vaste wal gebracht. Dat zal hij ongetwijfeld zijn mooiste vaartocht hebben gevonden.”
Bestek en pannen
Ook boswachter Thomas Peek (34) van Staatsbosbeheer heeft goede jeugdherinneringen aan zijn scoutingtijd op het eiland. En ook al is en was hij geen groot voetballiefhebber, hij denkt met plezier terug aan het WK van ’98 in Frankrijk. “Toen mochten we de wedstrijden zien op de tv in de boerderij van de heer en mevrouw Van Hameren.” De oud-verkenner bekent destijds niet altijd ’n lieverdje te zijn geweest: “Op de bodem van het haventje waar de heer Fontein zijn boot aan- en afmeert moeten nog pannen en bestek liggen. Die mieterde ik daar het water in om snel van de (straf)afwas verlost te zijn”.
