Coronavirus zet ook in Teylingen voorbereiding verkiezingen op de kop
n Projectleider Onno Persoon en coördinator Anette in ’t Veld zijn er al maanden mee bezig
Teylingen n De verkiezingen voor de Tweede Kamer volgende week worden spannender dan ooit, ook in de gemeente Teylingen. En dan doelen we allereerst niet op de uitslag. Voor de eerste keer in de geschiedenis kan er op drie achtereenvolgende dagen worden gestemd, op maandag tot en met woensdag. Zeventigplussers kunnen hun stem per post uitbrengen. En gezien de coronamaatregelen zal mogelijk een recordaantal kiesgerechtigden iemand machtigen hun stem uitbrengen om zodoende geen enkele risico te lopen in aanraking te komen met het gevreesde virus. Wat betekent dat allemaal uiteindelijk voor de gang van zaken op de stembureaus in Sassenheim, Voorhout en Warmond?
Door Jan Leune
Het gesprek met projectleider Onno Persoon (53) en projectcoördinator Anette in ’t Veld (57) heeft plaats in een vergaderzaaltje op de eerste verdieping van het gemeentekantoor in Sassenheim. Boeren, burgers en buitenlui kijken (bij wijze van spreken) toe vanaf een foto die een hele wand in beslag neemt; een reproductie van een schilderij met vrolijke Warmondse kermistaferelen van de 17e-eeuwse kunstschilder Jan Steen, die een paar jaar (van 1659 tot 1660) in het dorp aan de Kaag woonde.
In ’t Veld (specialist Burgerzaken) en Persoon (teammanager Burgerzaken) zijn bij HLTsamen niet de enige ambtenaren die op projectbasis belast zijn met de voorbereidingen van de verkiezingen. Samen met een assistent is Anette er wel fulltime mee bezig. Waar nodig en gewenst worden bij tijd en wijle tal van andere collega’s ingeschakeld, met name die van de afdelingen ICT, Burgerzaken, Communicatie, Facilitair en Buitendienst. Het gaat om zo’n 14 medewerkers die vanuit hun expertise gevraagd en ongevraagd hun bijdrage leveren. Daar is geen tijdsinspanning aan te koppelen. Hun uren worden daarom niet geregistreerd. Vandaar dat er geen inzicht is in de precieze personeelskosten van deze operatie. Onno Persoon: “De verkiezingen zijn onderdeel van onze werkzaamheden. Corona maakt het veel complexer, waardoor het meer tijd kost.”
Afgezien van de kosten: de verkiezingen moeten hoe dan ook doorgaan. Dat is nou eenmaal van groot belang voor het ordelijk functioneren van onze democratische rechtsstaat. Teylingen is altijd een trouwe gemeente gebleken als het op stemmen aankomt: vier jaar geleden was de opkomst 87,6 procent, zes procent hoger dan gemiddeld in Nederland (81,6 procent).
Maar het stemmen moet anno 2021 wel veilig. Vandaar alle maatregelen om verdere verspreiding van het virus tegen te gaan. Daarom bijvoorbeeld krijg iedere stemmer een rood stempotlood die hij/zij na gebruikt mee naar huis mag nemen als aandenken. Er zijn er voor Teylingen 20.000 besteld oftewel 70 procent van het aantal stemgerechtigden (28.817 in totaal) daar. In ’t Veld en Persoon houden er overigens rekening mee dat niet iedereen het potlood wil houden. Daarom worden bij elk uitgang bussen neergezet waarin het stemgerei kan worden gedeponeerd.
Vrijwilligers
Burgemeester Carla van Breuer van Teylingen en haar collega’s Arie van Erk van Hillegom en Lies Spruit van Lisse deden al in november vorig jaar een oproep op (volwassen) burgers om zich aan te melden voor een post op een van de in totaal 43 stembureaus in hun gemeente, als stembureau-lid of als teller. Daar reageerden in totaal 598 personen op, 315 uit Teylingen. Volgens In ’t Veld en Persoon ruim voldoende om alle posten te bezetten.
Na selectie moesten de kandidaten vanuit hun woonhuis (via E-Learning, dus via een beeldscherm) een toets doorstaan. Anette en andere collega’s monitorden deze test op de achtergrond. Verder worden de vrijwilligers geacht de Nederlandse taalgoed te beheersen, al hoeven ze niet per se de Nederlandse nationaliteit te hebben. Wel moeten ze flexibel, enthousiast, stressbestendig, representatief, behulpzaam en nauwkeurig zijn. Ook moeten ze lichamelijk in staat zijn om een lang werkdag te maken. Al met al geen geringe kwaliteitseisen. En dat voor een vergoeding van 130 euro voor een stembureaulid en 150 euro voor een voorzitter per dag.
In buurgemeente Leiderdorp werd een vrouw die al vaker stembureaulid was geweest tot haar verbazing op de reservelijst geplaatst. Ze vermoedde dat dat met haar leeftijd, ze is 71 jaar, te maken had. Toen haar man, in een toevallig gesprek met burgemeester Laila Driessen, de verontwaardiging van zijn echtgenote ter sprake bracht, weersprak de burgemeester dit vermoeden van leeftijdsdiscriminatie niet. De vrouw kreeg daarna alsnog een post op een stembureau toegewezen. In ’t Veld en Persoon bezweren dat in Teylingen leeftijd geen rol speelde bij de selectie. “Dat mag niet”. Anette: We hebben een zo goed mogelijk keuze gemaakt tussen ervaren, midden ervaren en onervaren leden, zodat op elk stembureau een zo’n sterk mogelijke vertegenwoordiging zit”. Met het oog op eventuele onverwachte situaties met betrekking tot corona en mogelijk plotselinge uitval van stembureauleden wordt een aantal reservisten gevraagd zich paraat te houden, zodat ze stante pede kunnen invallen zodra dat nodig blijkt.
Bezwaren
Thierry Baudet, lijsttrekker van Forum voor Democratie heeft (zoals Trump bij de presidentsverkiezingen onlangs in de Verenigde Staten van Amerika) zijn kiezers opgeroepen de gang van zaken op stembureaus in de gaten te houden, na te gaan of daar wel alles naar behoren verloopt. Kiezers kunnen bezwaar aantekenen tegen een bepaalde gang van zaken in het stemlokaal. Dat kunnen ze melden bij stembureauleden. Die noteren dat dan in een proces-verbaal. Onno Persoon zegt bij eerdere verkiezingen nooit een bezwaar te hebben meegemaakt. Hij weet niet wat hij van de actie van Baudet en zijn aanhang kan verwachten. Wel herinnert hij zich een incident in een stembureau waar hij ooit voorzitter van was toen hij nog voor de gemeente Velsen werkte. “Een van de stembureauleden, een wethouder, verscheen daar met een stropdas van zijn partij, hij had folders meegenomen en hing buiten het stembureau ballonnen op. Daartegen moest ik toen wel optreden. Dat was wel een dingetje: optreden tegen mijn eigen wethouder”.
Hindernisbaan
“Stembusgang hindernisbaan voor mensen met beperking”, kopte de Haagse editie van het Algemeen Dagblad vorige maand boven een bericht over een proefstemming in de Residentie. In Teylingen zijn er gelukkig geen hindernisbanen. In 2017 en 2019 vroeg het CDA-gemeenraadslid Sybrinne de Vries al aandacht voor de toegankelijkheid van plaatselijke stembureaus voor mensen met een functiebeperking, mede met het oog op een verdrag van de Verenigde Naties. Niet alle fracties in de gemeenteraad vonden dat nodig, maar uiteindelijk liet het college van B&W een onafhankelijk bureau (met de toepasselijke naam Ongehinderd) onderzoek doen, waarna tal van aanpassingen volgden. Twee stembureaus – die in basisschool Het Bolwerk in Sassenheim en Cluster Hoogh Teylingen in Voorhout werden zelfs afgekeurd. De Vries was ingenomen met de voorgenomen acties van het college.
Nieuwe locaties
De komst van het coronavirus zette die maatregelen echter weer op zijn kop. Besturen van scholen en verzorgingstehuizen bijvoorbeeld konden niet garanderen dat hun panden ten tijde van verkiezingen toegang konden verlenen. De gemeente nam de ontstane situatie te baat om districten opnieuw in te delen om zo kiesgerechtigden te verdelen met als doel een betere spreiding van het aantal uitgebracht stemmen per locatie.
Het college – lees ambtenaren als In ’t Veld, Persoon of collega’s namens hen – gingen in dat kader op zoek naar nieuwe locaties met grotere ruimtes en de mogelijkheid om eenrichtingsverkeer aan te houden. Die vonden ze. In Sassenheim gaat het bijvoorbeeld om theater ’t Onderdak aan de Parklaan, het gebouw de Coy van de Stichting Oud Sassenheim aan de Kagerdreef, het sportcentrum de Wasbeek aan de Alkemadelaan en partycentrum De Oude Tol aan de Hoofdstraat. Sassembourg krijgt geen mobiel, maar een vast stembureau.
In Voorhout komt ‘n nieuw stembureau in het gebouw van de Maregroep aan de Nijverheidsweg, in sportcafé De Eijk aan de Jacoba van Beierenweg en in het gebouw van de Historische kring aan de Bonekruidstraat.
In Warmond (Theater Het Trefpunt 1 en 2) blijft alles hetzelfde met dien verstande dat Warmond Buiten (aan de oostelijk gelegen Langebrug tegen de gemeentegrens met Oud Ade) een mobiel stembureau krijgt.
Bij de verkiezingen komende week beschikt de gemeente ook bij een aantal ‘oude’ stemlocaties over grotere ruimtes, zodat ook die voldoen aan alle corona-regels. Of de nieuwe locaties eveneens overeen stemmen met de eerder uitgebrachte adviezen van het Bureau Ongehinderd is nog de vraag, maar er zijn in elk geval tijdelijke maatregelen getroffen om aan alle wettelijk vereisten te voldoen: drempels geslecht, obstakels verwijderd, invalidenparkeerplaatsen gecreëerd en deuren geschikt gemaakt voor scootmobielen, rolstoelen en rollators. Deuren die trek- of duwkracht van 4 kilogram overschrijden worden constant open gezet of wanneer dat niet permanent kan in verband met klimaatbeheersing, tocht, brandveiligheid of privacy, wordt er een assistent ingezet om die deuren open en dicht te doen zodra dat nodig is.
Vakantie
Teylingen was afgelopen decennia betrekkelijk laat met de uitslag. Bij de vorige Tweede-Kamerverkiezingen zelfs later dan bijvoorbeeld de veel grotere gemeente Leiden. Onno Persoon en Anette in 't Veld durven geen tijdstip van de uitslag in de nacht van 17 op 18 maart te voorspellen. En daarna? Is het dan gedaan tot de volgende gemeenteraadsverkiezingen in maart 2022? Anette in 't Veld: "Zeker niet. Eerst moeten de vergoedingen voor vrijwilligers worden berekend en worden uitbetaald. Daarna wil ik eerst op vakantie voordat ik weer aan de slag ga als specialist burgerzaken.” ”Ja, daarna op vakantie”, verzucht Onno Persoon.
Kijk voor meer informatie op www.teylingen.nl/verkiezingen/ .
